ارتداد چیست؟

ارتداد در لغت به معنی مرتد شدن، الحاد و یا کافر شدن است و به طور کلی اگر شخصی از دین اسلام خارج شود و به خداناباوری (آتئیسم) و یا حتی سایر ادیان روی آورد به او مرتد یا کافر گفته می شود.

انواع ارتداد از دیدگاه فقیهان اسلام

فقها و علمای اسلام، موضوع ارتداد را به دو دسته تقسیم بندی می کنند:

• دسته اول کسانی هستند که از پدر یا مادر مسلمان متولد شده باشند و بعد از بلوغ از اسلام خارج شوند که به این دسته مرتد فطری می گویند.
• دسته دوم کسانی هستند که از پدر و یا مادر کافر (منظور از کافر مسیحیان، یهودیان، … و تمام اشخاص غیر مسلمان است) متولد شوند و بعد از گرایش فرد به اسلام، دوباره از اسلام خارج شود که به این دسته مرتد ملی می گویند. برای مثال فرد مسیحی به اسلام روی آورد و دوباره به مسیحیت برگردد.

چگونگی ارتداد

اگر شخص عاقل مسلمان به سن بلوغ رسیده باشد و با قصد و اختیار خود هر یک از موارد زیر را انجام دهد، مرتد خواهد شد.

• انکار یکی از اصول دین اسلام (توحید، نبوت، معاد و …)
• انکار ضروریات دین اسلام مانند نماز، روزه، حج و یا امامت (برای مسلمان شیعه)
• دشنام و یا تمسخر کردن خدا، پیامبر، ملائکه، کتاب های آسمانی و یا هریک از ضروریات دین
• شهادت دو مرد بر ارتداد یک شخص

حکم ارتداد در اسلام

بر پایه منابع فقهی مسلمانان، در صورتی که فرد مرتد مرد باشد می بایست کشته شود و اگر مرتد زن باشد باید زندانی شود تا زمانی که بمیرد یا اینکه توبه و ابراز پشیمانی نماید. ارتداد باعث نجاست فرد مرتد می شود و هیچ یک مسلمانان اجازه ازدواج با او را نخواهد داشت، حتی اگر فرد بعد از عقد ازدواج مرتد شود، ازدواج او باطل خواهد بود و حق حضانت فرزندان خود را نخواهد داشت و می بایست مهریه را پرداخت نماید. همچنین اموال فرد مرتد نیز تصرف خواهد شد.

ارتداد از دیدگاه احادیث و روایات

• به گفته علی بن ابی طالب امام اول شیعیان:
  هر كس قبرى را بازسازى كند يا صورتى بكشد و يا مجسّمه ه‏اىی و یا غير مجسّمه هایی را ساخته (و سمبل قرار دهد) از اسلام خارج شده است.
  «من لا يحضره الفقيه، شيخ صدوق، مترجم: على اكبر غفارى‏،‏ نشر صدوق، چاپ اول سال‏ 1367 ،جلد اول ، صفحه 275 »
• از ابن عباس منقول است که پیامبر فرمود: اگر مسلمانی از دین اسلام بازگشت، او را بکشید.
  «کتاب صحیح البخاری جلد نهم صفحه 201»

ارتداد در قانون مجازات اسلامی ایران

در قانون مجازات اسلامی ایران، از ارتداد و مرتد شدن عنوانی مشاهده نمی شود اما در اصل صد و شصت و هفت قانون اساسی جمهوری اسلامی، آن را جرم می دانند. در اصل 167 قانون اساسی آمده است: «قاضی موظف است کوشش کند حکم هر دعوا را در قوانین مُدَوَّنه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر، حکم قضیه را صادر نماید و نمی‌تواند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه، از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزد.»

نمونه هایی از مجازات ارتداد در جهان اسلام

• احمد کسروی از نویسندگان مطرح ایران و از منتقدین اسلام، به دلیل نقد هایی که در رابطه با اسلام و تشیع در مجله «شیعه گری» منتشر کرده بود در سال 1324 توسط دو تن از فدائیان اسلام به اتهام ارتداد سلاخی و کشته شد.
• سلمان رشدی به دلیل نگارش کتاب «آیات شیطانی»در مهرماه سال 1367  با حکم رهبر وقت جمهوری اسلامی، آیت الله خمینی، مرتد شناخته شد و به مرگ محکوم شده است.