بسیاری از مردم اعتقاد دارند که دعا کردن برای خود یا دیگران، باعث می شود تا خدا یا بنده های برگزیده آن اتفاقات خارق العاده ای در روند زندگی آنها ایجاد کنند. همچنین ممکن است تاکنون خبرهایی در مورد شفای بیماران لاعلاج که پزشکان از آنها قطع امید کرده اند را شنیده باشید یا افرادی را دیده باشید که به طور فردی یا دسته جمعی در مکان هایی مانند مساجد، کلیساها، امام زاده ها، پارکینگ ساختمان ها… دور هم جمع می شوند و برای برآورد کردن نیازهای مالی یا سلامتی شخصی دست به دعا برمیدارند.

موضوعی که مطرح است این است که آیا دعا کردن واقعا باعث بروز معجزه می شود یا این هم مانند هزاران خرافات دیگر از گذشته نسل به نسل بین افراد جامعه منتقل شده است. آیا مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته، تاثیر دعا بر روند زندگی انسان ها یا سایر موجودات را تایید کرده است یا نه؟

فرانسیس گالتون (Francis Galton) نخستین کسی بود که به شیوه علمی، تاثیرات دعا را مورد بررسی قرار داد. او افرادی را مشاهده می کرد که هر یکشنبه در کلیساهای سراسر بریتانیا برای سلامتی خانواده سلطنتی انگلستان دعا می کنند. با این حساب انتظار می رود تا وضعیت سلامتی اعضای این خانواده بهتر از افرادی باشد که فقط توسط خویشاوندان خودشان دعا می شوند. گالتون با بررسی شواهد مربوطه به این نتیجه رسید که هیچ تفاوت آماری میان وضعیت سلامتی خاندان سلطنتی و مردم عادی وجود ندارد.
او آزمایش دیگری نیز در مورد تاثیر دعا بر رشد گیاهان انجام داد و انتظار داشت تا رشد گیاهانی که برای آنها دعا می شود نسبت به سایر گیاهان بهتر باشد ولی باز تفاوتی مشاهده نشد.

سال ها بعد، راسل استانارد فیزیکدان و یکی از سه دانشمند دیندار معروف بریتانیا، با حمایت مالی بنیاد تمپلتون، پژوهشی را آغاز کرد تا به طور تجربی تاثیر دعا برای شفای بیماران و تسریع فرآیند درمانی آنها را مورد بررسی قرار دهد.

برای انجام این آزمایش، تمام معیار هایی که ممکن بود بر روی پاسخ نهایی تاثیر گذار باشند به دقت رعایت شدند. تعدادی بیمار به صورت تصادفی انتخاب شدند. این بیماران به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه مورد دعا قرار می گرفتند و یک گروه نیز بدون دعا روند درمانی خود را ادامه می دادند.
هیچ یک از بیماران، دکترها، دعا کنندگان، پرسنل آزمایشگر نمی دانستند و اجازه نداشتند تا بدانند که کدام بیمار دعا می شود و کدام دعا نمی شود.
افرادی که دعا می کردند برای رعایت احتیاط و جلوگیری از قاطی شدن دعاها، نام کوچک و حرف اول نام خانوادگی بیمارانی که باید برای آن دعا کنند را می دانستند. در حد اینکه خدا بتواند تخت های بیماران مورد نظر آنها را در بیمارستان شناسایی کند.

تیم تحقیقاتی، با صرف هزینه 4.2 میلیون دلار این پژوهش را انجام دادند. سرپرستی این گروه تحقیقاتی نیز با دکتر هربرت بنسن، یک متخصص قلب در موسسه ی پزشکی نزدیکی شهر بوستون بود. ایشان قبل از این آزمایش نیز در نشریه تمپلتون گفته بودند که ” معتقد هستند شواهد روز افزونی حاکی از کارآمدی دعاها در درمان های پزشکی وجود دارد “. بنابراین با اطمینان می توان گفت که کار تحقیقاتی به فرد کاردانی سپرده شده است.

دکتر بنسون و گروه تحقیقاتی وی، بر روی 1802 بیمار در 6 بیمارستان این کار تحقیقاتی را انجام دادند. تمامی این بیماران نیز تحت عمل جراحی بای پس عروقی قرار گرفته بودند و به سه گروه تقسیم شده بودند.

• گروه اول بیمارانی بودند که برای آنها دعا می شد بدون اینکه خودشان بدانند.
• گروه دوم بیمارانی بودند که هیچ دعای دریافت نمی کردند و خودشان هم از این موضوع اطلاع نداشتند.
• گروه سوم نیز بیمارانی بودند که برای آنها دعا می شد و خودشان هم از این موضوع مطلع بودند.

مقایسه گروه های اول و دوم برای آزمودن کارآمدی تاثیرات دعا بود. گروه سوم نیز برای بررسی این موضوع بود که آگاهی از دریافت دعا چه تاثیر روانی بر روی روند درمانی بیمار خواهد داشت.

مراسم دعا نیز در سه کلیسا صورت می گرفت. یک کلیسا در مینه سوتا، یکی در ماساچوست و دیگری هم در میسوری آمریکا که همگی دور از هم و دور از بیمارستان ها بودند. همان طور که گفته شد دعا کنندگان فقط نام و حرف اول نام خانوادگی بیماران را می دانستند. همچنین در تمامی دعاها نیز جمله ” برای جراحی موفقیت آمیز همراه با بهبود سریع و بدون دشواری” گنجانده شده بود.
تمامی این موارد با دقت رعایت شده بود تا نتایج آزمایش تا حد امکان استاندارد و واقعی باشند.

نتایج آزمایش در شماره ی آوریل 2006 ژورنال قلب آمریکا چاپ شد. میان بیمارانی که دعا شده بودند و آنهایی که دعا نشده بودند هیچ تفاوتی مشاهده نشد! عجب نتایج غافلگیر کننده ای!

اما میان کسانی که می دانستند که دعا برای آنها دعا می شود با کسانی که نمی دانستند برای آنها دعا می شود تفاوتی قابل توجهی مشاهده شد. مشکلات کسانی که می دانستند برای آنها دعا صورت می گیرد به مراتب بیش از کسانی بود که از این موضوع خبری نداشتند.
آیا خدا از اینکه او را به این صورت مورد آزمایش احمقانه ای قرار داده بودند ناخرسند بود؟
به نظر می رسد محتمل تر این است که بیمارانی که می دانستند برای آنها دعا صورت می گیرد اضطراب بیشتری داشته اند چرا که به گفته یکی از آزمایش گران (دکتر چارلز بثیا) ممکن است آگاهی از اینکه مورد دعا قرار گرفته اند باعث بروز عدم اطمینان در آنها شده باشد. یعنی پیش خود گفته اند که باید اوضاع من خیلی خراب باشد که یک گروه دعا برای من تشکیل داده اند!

همانطور که انتظار می رفت، با انتشار نتایج این تحقیقات، مذهبیون بیکار ننشستند و سیل توجیهات خنده دار آنها رسانه های آن زمان را فرا گرفت اما نکته قابل تامل این است که آیا اگر عکس این نتایج به دست می آمد، آنها باز نتایج را توجیه می کردند و یا اینکه خوشحال و شادمان بر طبل شادمانه ی خود می کوبیدند و به مردم می گفتند دیدید که ما راست می گفتیم و خدا صدای ما را می شنود!